واژه نخبه به فردی برجسته و کارآمد اطلاق می‌شود که در خلق و گسترش علم، فناوری، هنر، ادب، فرهنگ و مدیریت کشور در چارچوب ارزش‌های اسلامی اثرگذاری بارز داشته باشد و همچنین فعالیت‌های وی بر پایه هوش، خلاقیت، انگیزه و توانمندی‌های ذاتی از یک‌سو و خبرگی، تخصص و توانمندی‌های اکتسابی از سوی دیگر، موجب سرعت‌بخشیدن به پیشرفت و اعتلای کشور شود.

فردی‌که مستعد نخبگی است لیکن هنوز به شرایط آن دست ‌نیافته و دست‌یابی به آن، مستلزم فرایند هدایت و توانمند‌سازی برای کسب خبرگی و نهایتاً اثرگذاری در اجتماع است.

خیر؛ با توجه به تعاریف فوق، مشخص است‌که نودانش‌آموختگان، تا نخبهشدن راهی طولانی در پیش دارند؛ ولی دانش‌آموختۀ برتر را می‌توان «مستعد برتر» دانست.

خیر؛ بنیاد ملی نخبگان عضو ندارد و هر یک از تسهیلات بنیاد صرفاً به دلیل احراز شرایط بهره‌مندی از هر پشتیبانی، به برگزیده اعطا می‌شود.

بنیاد ملی نخبگان بر اساس اقدامات تکلیفی سند راهبردی کشور در امور نخبگان، با کمک سایر نهادهای کشور، تسهیلات متنوعی را برای اقشار مختلف اجتماع نخبگانی در سطوح مختلف فراهم آورده است. تسهیلات بنیاد به واسطه سوابق فعالیت¬های هر فرد شامل سوابق آموزشی، پژوهشی، فناورانه و سایر فعالیت¬های فرهنگی و اجتماعی به وی اعطا می¬شود. از این‌رو برگزیدگی در بنیاد ملی نخبگان افتخار جدیدی محسوب نمی¬شود که لازم باشد برای آنگواهی یا معرفی نامه به برگزیدگان اعطا گردد و برگزیدگان صرفاً از تسهیلات مربوط به این شیوه¬نامه بهره¬مند خواهند شد. در مورد برگزیدگان طرح شهید دکتر چمران، در صورت اتمام دورۀ پسادکتری در یک مؤسسه علمی (مراکز آموزش عالی ، پژوهش و فناوری‌ داخل یا خارج از کشور که صحت مدارک صادره آن، به تأیید وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری یا وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی و یا شورای عالی انقلاب فرهنگی رسیده باشد)، مطابق با ضوابط مؤسسه، گواهی برای برگزیده از طرف مؤسسه صادر می‌شود.

تسهیلات بنیاد ملی نخبگان صرفاً به‌واسطۀ سوابق فعالیت¬های هر فرد (شامل سوابق آموزشی، پژوهشی، فناورانه و سایر فعالیت¬های فرهنگی و اجتماعی) به وی اعطا می¬شود. با توجه به آن‌که تسهیلات بنیاد به منظور توانمندسازی و هموار کردن زمینۀ جذب و اثرگذاری مشمولان، طراحی شده است و اثرات و تبعات دریافت آن، به‌صورت خودکار زمینۀ ارتقای مشمولان را ایجاد می‌کند، بنابراین استفاده از تسهیلات بنیاد افتخار جدیدی محسوب نمی‌شود. به بیان دیگر، تأیید درخواست‌های متقاضی در بنیاد، صرفاً به معنای بهره‌مندی از مزایای مندرج در تسهیلات تأیید شده برای وی است و برای درج آن در رزومه، ارزش خاصی نمی‌توان متصور شد. برای مثال، فردی که در یک جشنوارۀ محصول‌محور و معتبر، شرکت می‌کند و در آن برگزیده می‌شود، به دلیل دستاوردی که ماهیت مستقلی دارد و در آن جشنواره ارائه شده است، برگزیده می‌شود و به همین خاطر، برگزیدگی مذکور، امتیاز جدیدی برای متقاضی است؛ در حالی که برگزیده شدن برای بهره‌مندی از تسهیلات بنیاد، بر اساس امتیازاتی است که متقاضی از مجموعه فعالیت‌های خود کسب می‌کند. بنابراین برگزیدگی در بنیاد، مستقل از سوابق فعالیت‌های آموزشی، پژوهشی، فناورانه و ... هر فرد نیست و افتخار جدیدی محسوب نمی‌شود. در مورد دورۀ پسادکتری شهید دکتر چمران در صورتی که به عنوان سابقه یک دورۀ تحقیقاتی در نظر گرفته شود، از طرف مؤسسه محل انجام پژوهش برگزیده، مطابق با ضوابط مؤسسه، گواهی انجام دورۀ پسادکتری اعطا می‌شود.

ارتقای توانایی‌های پژوهشی و فناورانۀ دانش‌آموختگان‌برتر دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و سایر مراکز آموزش عالی و پژوهشی کشور در فاصلۀ زمانی دانش‌آموختگی تا اشتغال، مهمترین هدف این تسهیلات است. 

بله؛ دانش‌آموختگان دوره‌‌‌های تخصص و یا فوق‌تخصص رشته‌های پزشکی مؤسسه‌های علمی نیز می‌توانند از این تسهیلات بهره‌مند شوند.

بله؛ به شرطی که مدرک تحصیلی دورۀ دکتری تخصصی دانش‌آموخته، ا توجه به رشتۀ تحصیلی وی، به تأیید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری یا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی رسیده باشد.

خیر؛ منابع مالی طرح شهید چمران نیز مانند منابع مالی هر تسهیلات دیگری محدود است و کارگروه بنیاد از میان افرادی که حد نصاب امتیازی را کسب می‌کنند، بر اساس ظرفیت تعیین‌شده، تعدادی را که نسبت به دیگران، برجسته‌تر باشند، برمی‌گزیند. در حال حاضر، این ظرفیت، سالیانه پنجاه نفر از بودجۀ بنیاد و تا سقف پنجاه نفر دیگر با استفاده از حمایت‌های مالی سایر نهادهای حامی است.

محدویتی در این باره وجود ندارد. در صورتی که درخواست متقاضی، تأیید نشود، بعد از گذشت سه ماه می‌تواند با ارتقای فعالیت‌های علمی خود، درخواست خود را ثبت کند. در صورتی که فردی یک بار از تسهیلات شهید دکتر چمران استفاده کرده باشد می تواند مجدداً درخواست خود را ثبت نماید اما باید توجه داشت که بنیاد تلاش دارد فرصت استفاده از این تسهیلات را برای تعداد بیشتری از دانش‌آموختگان برتر فراهم کند و لذا بدیهی است که احتمال برگزیدگی وی پایین‌تر خواهد آمد.

با توجه به محدود بودن منابع مالی، امکان اینکه برای هر رشته ظرفیت مشخصی در نظر گرفته شود وجود ندارد. اما برای گروه‌های علمی فنی- مهندسی، علوم پایه، کشاورزی و منابع طبیعی، علوم انسانی و تربیت‌بدنی، هنر و معماری و علوم پزشکی به طور جداگانه ارزیابی‌ها انجام می‌شود و بر اساس کیفیت متقاضیان و در فضای کاملاً رقابتی، کارگروه افراد برگزیده را تعیین می‌کند. خاطر نشان می‌گردد در صورت پایین بودن کیفیت متقاضیان در یک گروه علمی خاص، ممکن است برگزیده‌ای در کارگروه فصل مربوطه انتخاب نشود.

پژوهشگرانی که در سال 1399 مشمول طرح شهید دکتر چمران با حمایت حداقل 50 درصدی بنیاد شوند، می‌توانند بدون نیاز به بررسی و تشکیل کارگروه، تسهیلات طرح های شهید رهنمون، شهید تهرانی‌مقدم، بهره‌مند شوند. همچنین برگزیدگانی که با حمایت 80 درصدی بنیاد معرفی‌ شدند می‌توانند علاوه بر تسهیلات مذکور از تسهیلات شهید دکتری شهریاری برای جذب هیئت علمی بهره‌مند شوند

بله. 

محدودیتی در این زمینه وجود ندارد. اما برای برگزیدگانی که با حمایت صندوق حمایت از پژوهشگران وفناوران کشور، دورۀ پسادکتری خود را می‌گذرانند لازم است استاد میزبان طرح پسادکتری ناتمامی را با حمایت صندوق نداشته باشد.

بر اساس شیوه‌نامه سال 1399، «طرح تقاضا محور» به یک از طرح‌های پژوهشی که بر اساس نیاز نهادهای دولتی یا غیردولتی (اعم از مراکز صنعتی ، مراکز خدماتی و امثال آن‌ها) و در قالب قرارداد بین مؤسسه علمی و نهاد مورد نظر انجام می‌شود، گفته می‌شود. همچنین «طرح اولویت‌محور» ببه هر یک از طرح‌های پژوهشی که بر اساس یکی از اولویت‌های پژوهشی مذکور در اسناد رسمی علم و فناوری کشور، انجام می‌شود، گفته می‌شود. بنابراین پژوهشگر بعد از مشورت با استاد میزبان، اولویت‌محور یا تقاضامحور بودن طرح را به بنیاد ملی نخبگان اعلام می‌کند.

پژوهشگر در طول دوره پسادکتری باید بر اساس مفاد تفاهم¬نامه، گزارش‌های خود را در خصوص پیشرفت دوره، ارسال کند و ادامه بهره‌مندی از تسهیلات، منوط به تأیید این گزارش‌ها از سوی استاد میزبان و بنیاد ملی نخبگان است. در پایان دوره نیز لازم است گزارش‌کامل دوره و برون‌دادهای آن (اعم از کتاب، مقاله، گزارش و امثال آن‌ها) را پس از تأیید استاد میزبان و مؤسسه پذیرنده، به بنیاد ملی نخبگان ارسال کند. لازم است صرفاً در بخش قدردانی برون‌دادهای حاصل از دوره پسادکتری پژوهشگر، به حمایت مالی بنیاد ملی نخبگان اشاره شود.

آن بخشی که از سهم بنیاد به پژوهشگر پرداخت می‌شود به دلیل رویکرد حمایتی از اجتماع نخبگانی در حال حاضر مشمول مالیات نمی‌شود.

پژوهشگر برای بهره‌مندی از تسهیلات  بیمه تکمیلی درمان، تسهیلات فرهنگی–رفاهی و اعتبار ارتباطات علمی می‌تواند درخواست‌ خود را از طریق سامانه اطلاعاتی بنیاد ملی نخبگان (به نشانی sina.bmn.ir) ارسال ‌کند تا در صورت تأیید بنیاد، تسهیلات (به‌طور مستقیم یا از طریق مؤسسه میزبان) به وی پرداخت شود.

یکی از تسهیلاتی که بنیاد به اساتید شامخ و برگزیده جایزه علامه طباطبایی اعطا می‌کند این است که استاد برگزیده می‌تواند میزبان، دانش‌اموختگانی برای گذراندن دورۀ پسادکتری، باشد. برای این منظور متقاضی دورۀ پسادکتری با موافقت استاد شامخ درخواست خود را به به بنیاد ارسال می‌کند و بنیاد نیز بدون ارزیابی ، از پژوهشگر صرفاً به دلیل این که استاد میزبان وی برگزیده جایزه علامه طباطبایی است، برای یک سال حمایت می‌کند. برگزیدگان طرح پسادکتری شهید‌چمران نیز می‌توانند از میان اساتید شامخ برندۀ جایزه علامه طباطبایی، استاد میزبان انتخاب نمایند و در صورت موافقت استاد، وی می‌تواند دورۀ پسادکتری خود را شروع کند. در هر صورت هر متقاضی که بتواند موافقت استاد شامخ را کسب کنید مستقل از برگزیدگی وی از تسهیلات شهید دکتر چمران، بنیاد ماهانه حق‌الزحمه‌ای معادل 110 درصد حقوق استادیار پایه یک در سال شروع دورۀ پسادکتری را به محقق پرداخت می‌کند.